Имрӯз (30.05.2024) дар “Кохи Вадат” мулоқоти Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон, Пешвои муаззами миллат – Эмомалӣ Раҳмон бо аҳли илм ва маориф доир гардид. Дар ин мулоқот олимони Академияи миллии илмҳои Тоҷикистон, устодони макотиби олӣ, намояндагони вазорату идораҳои гуногуни давлатӣ ширкат варзиданд.
Пешвои муаззами миллат – Эмомалӣ Раҳмон нахуст дар бораи дастовардҳои беназири кишвар дар тули 30 соли даврони истиқлолият маълумоти ҳаматарафа дода, қайд намуданд, ки имрӯз ҷомеаи мо барои боз ҳам рушду тараққӣ карданаш ба олимону мутахассисони варзида ниёз дорад. Вазифаи аввалиндараҷа ин аст, ки тамоми ташаббусҳое, ки дар самти ихтироъкорӣ пайдо мешавад бояд дастгирӣ карда шаванд. Кадрҳои илмии ҷавони болаёқат дар ҳама соҳаҳои илм ҷалб карда шаванд. Мо бояд роҳро барои рушду пешравии ҷомеаи солим ҳамвор созем. Ҳадафи асосии мо, таъкид намуд, Пешвои миллат, тамоми шароитҳоро барои инкишофи илм ва тақвияи зеҳнӣ омода намоем. Чунки илм яке аз соҳаҳои муҳимми пешрафти кишвар мебошад.
Пешвои муаззами миллат дар бораи рушди тамоми соҳаҳо дар кишвар маълумот дода, дар муддати на чандон зиёд дар бораи дастовардҳои кишвар ҳарф зада, ба тариқи муқоиса рушди кишварро дар тамоми соҳаҳо дар нисбати 70-соли гузаштаи замони Иттиҳоди шуравӣ маълумот доданд. Воқеан барои ҳар як зиёии кишвар мояи ифтихор аст, ки Президенти муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон як кишвари дар вартаи ҳалокат қарорёфтаро аз сирф бунёд сохт ва бо талошҳои шабонарӯзаш имрӯз он ба як кишвари шинохта дар сатҳи байналмилалӣ қарор гирифт. Ҳамаи дастовардҳои беназир дар мулоқот мавриди арзёбӣ қарор гирифт.
Президенти кишвар ғамхории ҳаматарафаи худро дар ҳимояи илми тоҷик ва олимони тоҷик баён карда қайд намуданд, ки баъд аз пош хӯрдани Ҳукумати Шуравӣ қариб дар аксари ҷамоҳири собиқи Шуравӣ академияҳои улум барҳам дода шуданд, аммо новобаста ба шароити сахттарин мо нагузоштем, ки ин ниҳод дар Тоҷикистон аз байн равад. Ба хотири ҳифзи илми тоҷик ва олимон талош намудем, ки академияи илмҳо барпо монад.
Мо олимон аз ғамхории ҳамаҷонибаи Пешвои муаззами миллат сипосгузорем, ки барои олимони машҳури кишвар стипендияи махсус таъйин карданд. Илму олим дар Тоҷикистон маҳз бо туфайли ғамхории ҳамаҷонибаи раҳбари кишвар хор нашуд ва олимони тоҷик пароканда нашуданд.
Пешвои муаззами миллат дуруст таъкид намуданд, ки вазъи имрӯзаи илм ва тарбияи кадрҳои ҷавон дар соҳоти гуногуни илми тоҷик нигароникунанда аст. Президенти кишвар қайд намуданд, ки ба хотири кумаки ҳаматарафа ба илми тоҷик Комиссияи олии аттестатсионӣ таъсис дода шуд, то ин ки олимони ҷавони тоҷик тавонанд рисолаҳои номзадӣ ва доктории худро дифоъ намуда, барои миллату кишвар хизмат кунанд. Аммо рафти омодасозии мутахассисони ҷавон нигаронкунанда аст. Нуқсонҳо вуҷуд дорад. Кадрҳо кам ҳимоя карда истодаанд. Истеҳсолот, хоҷагшии қишлоқу корхонаҳои саноатӣ ба олимон ниёзи калон доранд. Тадқиқотҳои илмӣ дар истеҳсолот хело кам татбиқ карда мешаванд.
Дар мулоқот Президенти кишвар таъкид карданд, ки ҳамеша олимон дар мадди назари мо қарор доранд. Садҳо нафар олимони кишвар қадрдонӣ карда шудаанд.
Ба хотири самарабахш гаштани илми тоҷик, қайд намуд Пешвои миллат, таҷдиди сохтори Академияи миллии илмҳои Тоҷикистон зарур аст. Технологияи замонавӣ дар лабораторияҳо, озмоишгоҳҳо умуман вуҷуд надорад ва намерасад. Паркҳои технологӣ хело кам аст. Имрӯз магистранту докторантҳо ҷойи таълим гирифтан надоранд, ки ин ҳам як таъсири манфӣ дар тарбияи олимони ҷавон расонида метавонад. Мо бояд пеш аз ҳама барои онҳо тамоми шароиту имконотро фароҳам биёрем. Сатҳи ниҳоят пасти кормандони илмӣ ба он оварда расонидааст, ки ягон тадқиқоти мушаххас иҷро нашудааст.
Президенти кишвар дар бораи нарасидани мутахассисони варзида дар соҳаҳои гуногун ибрози назар намуданд. Аз ҷумла таъкид карданд, ки имрӯз Тоҷикистон ба геологҳои варзида ниёз дорад. Кишвари мо дорои тамоми сарватҳост. Танҳо геолог метавонад, ки ин сарватҳоро ба манфиати халқу кишвараш дасрас кунад. Солҳои сол онро дигарон истифода мебурданд.
Мо солҳои сол қайд карданд, Пешвои миллат, шоҳиди ҳол будем, ки на ҳама вақт ҷавонон аз тарафи калонсолон ҳаматарафа дастгирӣ карда мешаванд. Баъзан шояд аз бахилӣ ҳам бошад. Дар ҳамин замина ба суннатҳои волои гузаштагонамон ишора карда аз аҳли илм, ки дар толор ҳузур доштанд даъват карданд, ки ҳамон мактаби устод ва шогирдро бояд эҳё кунем. Ин анъана дар таърихи халқи мо пайванди бесобиқа дорад. Ҳеҷ кас ва ҳеҷ чиз абадан намемонад. Кас ҷойгузини каси дигар мешавад, яъне шогирд ба ҷойи устод, таъкид намуданд.
Пешвои миллат хайрхоҳона аз раванди сусти ҳимояи корҳои илмӣ нигаронӣ намуда, таъкид карданд, ки барои дастгирӣ ва рушди илми тоҷик ҳамаи шароитҳо муҳайё карда шавад ва боиси хушист, ки ба кумитаи сохтмони кишвар дастур доданд, ки барои омода намудани лоиҳаи бинои нави академияи илмҳо бо машварати олимон кашида шуда, дар он тамоми имконотҳо барои рушди ояндаи илми тоҷик ба инобат гирифта шавад.
Дар ин мулоқоти таърихӣ Пешвои муаззами миллат аз олимони кишвар даъват намуданд, ки дар таблиғ ва ташвиқи дастовардҳои сиёсиву иҷтимоии кишвар бетараф набуда, бо ҷомеа ҳамеша дар алоқа бошанд. Мардумро тарбия кунанд. Дар бораи сару либоси миллӣ ва зуҳуроти номатлуб, пайравӣ ба фарҳанги бегонаро дар кишвар мавриди интиқод қарор дода, аз олимон тақозо намуданд, ки дар бораи таърихи либоси миллӣ намунаҳои он дар гузашта тадқиқотҳои илмии густурда намоянд. Мо бояд аз тоҷик будани худ ифтихор кунем. Мардумро ба омӯзиш ва китоб хондан бояд ташвиқ кунем. Таъкид намуд, Пешвои миллат. Хонандагон, ки дар озмунҳо ҷойҳои намоёнро ишғол кардаанд бо онҳо кор барем. Маҳз мо метавонем, ки аз байни чунин лаёқатмандон барои ояндаи ва пешбурди илми кишвар кадрҳои болаёқат омода созем. Бояд мо сазовори унвони Устод бошем.
Сайидхоҷа Ализода,
ходими пешбари илмии ММХ